Stawy Stefańskiego
Stawy Stefańskiego znajdują się na terenie Rudy Pabianickiej, w dzielnicy Łódź-Górna. W otoczeniu utworzono Park im. 1 Maja pomiędzy ulicami Rudzką, Farną, Patriotyczną i Głębinową. W zasadzie jest to jeden staw o powierzchni 11,4 ha, który jest poszerzeniem koryta rzeki Ner, wpływającej tu z gminy Brójce i Rzgów, od strony Gadki Starej. Rozciąga się na długości 2,5 km i szerokości do 165 m, a jego głębokość waha się od 1m do 4 m. Brzegi stawu porasta bujna roślinność, między innymi stare drzewa, z których najciekawsze to topola czarna, której obwód dochodzi do 450 cm oraz dąb szypułkowy o obwodzie 390 cm. Przed zagospodarowaniem brzegi stawu porośnięte były bujną roślinnością, a zamieszkiwały je kaczki, piżmowce, wydry i żółwie błotne.
Niegdyś staw był prywatną własnością i wchodził w skład folwarku Ruda. W sąsiedztwie znajdował się dworek oraz młyn wodny. Jeszcze przed pierwszą wojną światową właścicielem stawu oraz otaczających go łąk i terenów rozparcelowanego folwarku został prywatny przedsiębiorca, Aleksander Stefański, który odkupił je od Wiesława Gerlicza.
Nowy gospodarz, uporządkował brzegi stawu, wybudował restaurację i zorganizował wypożyczalnię łódek.
Stawy Stefańskiego stanowiły dla łodzian wielką atrakcję. Odwiedzenie przez nich tego uroczego zakątka Rudy ułatwiała linia tramwajowa, prowadząca z Łodzi do Pabianic, uruchomiona w roku 1901.
Po wyzwoleniu spod okupacji hitlerowskiej w 1946 roku Ruda Pabianicka znalazła się w granicach miasta Łodzi, a park stał się obiektem zainteresowania władz miasta. Kilka lat później postanowiono wybudować tu ośrodek wypoczynkowy. Prace zakończono w 1951 roku. Ułożono nawierzchnię bitumiczną w alejach parkowych, wyremontowano restaurację nazwaną „Barkares” i inne budynki. W roku 1961 harcerze otworzyli tu swoją przystań kajakową, co podniosło walory parku. W latach sześćdziesiątych park przeżywał swój największy rozkwit. Urządzano tu letnie festyny ludowe z okazji 22 lipca, na wybudowanej w okolicy Barkaresu od strony ul. Plażowej scenie „pod chmurką” występowali popularni artyści rozrywkowi, modne zespoły muzyczne.
Mieszkańcami parku są przede wszystkim ptaki, wiewiórki i jeże. Bliskość pól i kompleksu leśnego Popioły sprawia, że na południowo-zachodnich krańcach parku można spotkać przemykające sarny, lisy i zające. Staw wraz z wysepką w części południowej jest domem dla kaczek krzyżówek. W okresie migracji ptaków odpoczywają tu inne gatunki kaczek i łabędzie. Widziano tu także… wydrę! Malownicze otoczenie stawu nadal przyciąga łodzian i sprzyja spacerom, wycieczkom rowerowym i jeździe konnej.
(FOTO ze zbiorów Macieja Tarnowskiego)Zobacz mapę
Rudzka Góra
Góra w środku miasta? W dodatku z torem saneczkowym… Proszę bardzo! Znajduje się przy ul. Starorudzkiej, ma 230 metrów n.p.m., jest najwyższym, częściowo sztucznie usypanym wzniesieniem w Łodzi. Naturalny fragment Rudzkiej Góry to pozostałość polodowcowa. Z jej wierzchołka można podziwiać panoramę miasta i okolic. Przede wszystkim jednak Rudzka Góra jest miejscem rozrywki, spotkań, obserwacji astronomicznych i rekreacji.
Pierwsza skocznia narciarska i tor saneczkowy powstały w 1934 roku dzięki pracy harcerzy z rudzkiego hufca. W czasie okupacji była wykorzystywana przez Niemców. Po wojnie, w latach 60 powstały plany utworzenia na Rudzkiej Górze prawdziwego zagłębia sportowego i rekreacyjnego. W latach 70. XX wieku na nowo zbudowano skocznię o punkcie konstrukcyjnym K-15. Skocznia została zaprojektowana w 1965 roku przez łodzianina Edmunda Borońskiego. W celu wyprofilowania zeskoku, przywieziono z łódzkich budów ponad 260 tys. ton śmieci i gruzu. Budowa została ukończona w 1969 roku. Skocznię odebrano 12 grudnia 1969. Planowano położyć również igelit, wybudować trybuny dla kibiców i wieżę sędziowską. Skocznia była zgodna ze standardami Międzynarodowej Organizacji Narciarskiej (FIS). Niestety, wobec braku osiągnięć sportowych przestała być potrzebna. Nikt jej nie pielęgnował i w końcu po latach rozmyła ją woda. Nie znaczy to jednak, że teren pozostał niewykorzystany. Przeciwnie, w 1991 roku znalazł się kolejny patent na wykorzystanie naturalnego dziedzictwa. – Odbywały się zawody w kolarstwie górskim. To były pierwsze takie wyścigi w Polsce środkowej. Wcześniej organizowano je jedynie na obszarach górskich.
Niewątpliwą atrakcją Rudzkiej Góry jest sztuczny tor saneczkowy, oparty o grawitacyjny system zjazdu. Ma długość 580 m (długość trasy wyjazdowej 160 m). Czas wyjazdu wynosi 1 min. 30 s., a zjazdu 1 min. 20 s. W niektórych miejscach sanki osiągać mogą prędkość do 50 km/godz.
Od 2002 roku na Rudzkiej Górze można napić się piwa, zjeść oryginalne, tradycyjne jadło góralskie. Wszystko w wybudowanej z drewna, przywiezionego z bieszczadzkich lasów bacówki.
(FOTO znalezione w Internecie)Zobacz mapę
Parki, łąki i laski
Oprócz wspomnianego wyżej parku 1-go Maja jest w Rudzie wiele innych terenów zielonych gdzie wspaniale można odpocząć i nacieszyć się cudowną przyrodą. Takim kompleksem jest las Popioły położony w południowej części miasta w granicach dzielnicy Łódź-Górna. W północnej jego części znajduje się Ośrodek Rehabilitacji Kardiologicznej, południowy i wschodni skraj lasu zbiega się niemal z granicą administracyjną Łodzi. W kierunku zachodnim, niedaleko od niego – za ruchliwą ul. Rudzką – znajduje się Ośrodek Wypoczynkowy Stawy Stefańskiego.
Rudzki las jest obecnie podzielony na fragmenty publiczne, ogólnie dostępne oraz prywatne o ograniczonej dostępności. Zgodnie z międzywojennym planowaniem ogrodów w lesie Popioły wytyczono ulice i uliczki, z których najbardziej znana jest ulica Popioły, przy której wybudowano wiele przepięknych drewnianych willi letniskowych.
Naturalny drzewostan lasu jest zróżnicowany. Rosną tu dęby, klony, brzozy, robinie, świerki jak również piękne, wysokie sosny, które jednak zostały tu wprowadzone sztucznie.
Pomiędzy ulicami Konną, Wyścigową, Ksawerowską i Długą, na terenie dawnych Wyścigów utworzono park miejski o powierzchni 45 ha. W części jest porośnięty drzewami i krzewami, w części podmokły ze zbiornikiem wodnym.
„Małpi Gaj” to lasek przy ul. Rudzkiej. Powstał w latach 30-tych ubiegłego wieku jako prywatna własność. W latach 70-tych został na zawsze uwieczniony w filmie A. Wajdy „Ziemia obiecana” nakręconym na podstawie powieści Władysława Reymonta. Tutaj, od strony rzeki Ner, były kręcone kadry budowy fabryki trzech wspólników. Fakt kręcenia filmu pamiętają byli uczniowie XX LO, byli tam również obecni uczniowie SP nr 93, a ponadto delegacje wagarowiczów ze 125, 130, 148 oraz 170.
Ciekawym miejscem są również łąki nad Nerem, porośnięte bujną roślinnością. Filmik z łąk i zarejestrowany na nim żabi koncert można zobaczyć TUTAJ.
Jak wspominają niektórzy klubowicze, w Nerze można było łowić ryby. Ryby były również w tzw. stawie Piecha przy końcu ulicy Odrzańskiej. Jest to pozostałość po wydobywaniu gliny. Powstałą nieckę wypełniono wodą. W latach 20-tych i 30-tych ubiegłego wieku majątek rodziny Piechów znany był Łodzianom ze względu na świadczone usługi letniskowe. W gospodarstwie można było wynająć pokoje, udostępniano również ogród, gdzie odbywały się wieczory plenerowe. Zainteresowaniem cieszyła się również wypożyczalnia łódek. W chwili obecnej jest to teren prywatny, ale można tam spacerować, karmić łabędzie i robić piękne zdjęcia.
(FOTO ze zbiorów Macieja Tarnowskiego)
Rudzkie rzeki
Przez Rudę Pabianicką przepływają cztery rzeki: Ner, Jasień, Olechówka i Gadka. Największa z nich, Ner jest dopływem Warty. Ner płynie prze Łódź w dwóch 11-kilometrowych fragmentach. Południowy fragment przepływa przez Rudę Pabianicką, Chocianowice, Charzew, Łaskowice i Lublinek. Jasień i Gadka są dopływami Neru, Jasień prawo a Gadka lewostronnym.
W początkach istnienia społeczności rudzkiej na Nerze powstał naturalny staw rybny, o którym pisał Jan Długosz. W XVII wieku powstał to folwark z młynem wodnym. Do rozsławienia Neru przyczynił się Aleksander Stefański, który na terenie po dawnej cukrowni założył gospodarstwo rekreacyjne. Zasypano część koryta rzeki i zbudowano zaporę spiętrzającą wodę o rzędnej 18,8. Powstał obiekt zwany dzisiaj Stawami Stefańskiego, cieszący się ogromnym powodzeniem ze względu na walory wypoczynkowe.
Jasień na całej swojej długości przepływa przez Łódź. Miał duże znaczenie dla rozwoju gospodarczego miasta, ze względu na duży spadek wynoszący na długości 2,1 km 8% (17 metrów) i głębokość w górnym biegu wynoszącą około 1 metra. Wzdłuż rzeki powstawały pierwsze łódzkie fabryki. Ujście Jasienia do Neru znajduje się niedaleko ulic Dubois, Noteckiej i Odrzańskiej, w pobliżu lotniska Lublinek.
Gadka na ostatnich swoich kilkuset metrach przepływa przez park 1 Maja i uchodzi do Stawów Stefańskiego. Niestety do Gadki spływają zanieczyszczenia z południowych krańców Łodzi, próby oczyszczenia wody nie powiodły się, dlatego władze sanitarne często zakazywały kąpieli w Stawach. Niestety obecnie żadna z Łódzkich rzek nie może być zaliczona do I klasy czystości. Przez pewien czas Gadka była zaliczana do II klasy, ale obecnie ma najwyżej III klasę, a okresowo jest zaliczna do cieków pozaklasowych.
(FOTO ze zbiorów Macieja Tarnowskiego)
