Szlakami Rudy (nie tylko) Willowej - część 1
autor: Janusz Molenda
Ruda Pabianicka posiada wiele cennych przyrodniczo i kulturowo miejsc wartych odwiedzenia, które możemy obejrzeć również za pomocą "dwóch kółek". Poniżej proponujemy cztery, różniące się długością i stopniem trudności szlaki po dawnym mieście Ruda Pabianicka, pozwalające na poznanie dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego południowo-zachodnich rubieży Łodzi, ze szczególnym uwzględnieniem zachowanej często do dziś dawnej odrębności tej części miasta. Trasy mogą być wykorzystane z powodzeniem zarówno przez turystów rowerowych (ze szczególnym uwzględnieniem osób posiadających rowery przeznaczone do jazdy w terenie), jak i turystów pieszych.
Opisywane szlaki liczą od 3 do 6 km długości i prowadzą zarówno przez obszary typowo miejskie, jak i poprzez rudzkie "opłotki". Jeden z nich uwzględnia również Rudzką Górę - najwyższe w tej części Łodzi wzniesienie, z którego przy dobrej widoczności możemy podziwiać panoramę Łodzi, Pabianic i innych mniejszych miejscowości leżących w pobliżu.
Pierwsze dwie trasy (wokół Stawów Stefańskiego i po Lesie Popioły) wiodą przez utworzony w 2009 r. Zespół Przyrodniczo-Krajobrazowy "Ruda Willowa".
W brzmieniu Ustawy o ochronie przyrody z 2004 roku "Zespołami przyrodniczo-krajobrazowymi są fragmenty krajobrazu naturalnego i kulturowego zasługujące na ochronę ze względu na ich walory widokowe i estetyczne." Zespół przyrodniczo-krajobrazowy wyznacza się w celu ochrony wyjątkowo cennych fragmentów krajobrazu naturalnego i kulturowego, dla zachowania jego wartości przyrodniczych, kulturowych i estetycznych. Działalność na terenach objętych tą formą ochrony uwarunkowana jest opracowaniem dla nich planu zagospodarowania przestrzennego, który uwzględni postulaty przyrodników i historyków.
(źródło - http://pl.wikipedia.org/wiki/Zesp%C3%B3%C5%82_przyrodniczo-krajobrazowy)
Zespół "Ruda Willowa" wyodrębniony został z obszaru chronionego krajobrazu "Dolina Neru" ze względu na wyróżniające się walory kulturowe oraz przyrodniczo-krajobrazowe. Cennym walorem przyrodniczym tego obszaru jest kompleks leśny Ruda Popioły, będący pozostałością rozległych lasów, które w XIX w. rozciągały się od Chojen przez Rudę, Rokicie i dalej na północ, aż do Zgierza. Jest to jednolity, pod względem siedliskowym obszar leśny, którego powierzchnię niemal w całości zajmuje grąd subkontynentalny. Na uwagę zasługują również ponad stuletnie, sztucznie nasadzone sosony. Na terenie dawnej posiadłości Kindermanów odnotowano stanowisko jednego z najstarszych i najbardziej okazałych na terenie miasta okazu kwitnącego i owocującego bluszczu pospolitego.
Walory krajobrazowe tego obszaru podkreśla interesująca, zróżnicowana rzeźba terenu, Stawy Stefańskiego oraz kilka zabytkowych willi z przełomu XIX i XX wieku, wpisanych do ewidencji zabytków o których mowa była wcześniej. ZP-K "Ruda Willowa" doskonale wpisuje się w system przyrodniczy miasta, spełnia funkcje korytarza ekologicznego oraz posiada wyróżniające się walory historyczne i edukacyjne.
(źródło - http://bip.uml.lodz.pl/_plik.php?id=18643&PHPSESSID=da1b8fdc2318afa620cb7712295ddf57)
Trasa wokół Stawów Stefańskiego
Krótka, licząca niecałe 3 km trasa o charakterze głównie typowo rekreacyjnym wokół znanych nie tylko wśród mieszkańców Rudy terenów wypoczynkowych obejmujących Park 1. Maja i położone w nim Stawy Stefańskiego utworzone na Nerze.
Większy ze stawów - dolny - o powierzchni 11,4 ha, rozciąga się na długości 1,5 km i szerokości do 165 m, jego głębokość wynosi od 1 do 4 m. Mniejszy - górny staw - służy przede wszystkim wędkarzom.
W XIX wieku współczesne Stawy Stefańskiego były prywatną własnością i wchodziły w skład folwarku Ruda. W sąsiedztwie znajdował się dworek i młyn wodny, a w czasach, gdy właścicielem terenu był znany fabrykant Ludwik Geyer - duży zakład cukrowniczy. Po pierwszej wojnie światowej teren został wykupiony przez prywatnego przedsiębiorcę, Aleksandra Stefańskiego. Odwiedzanie tego uroczego zakątka Rudy ułatwiała linia tramwajowa, prowadząca z Łodzi do Pabianic, uruchomiona już w roku 1901. Przed II wojną światową ośrodek przeżywał czasy świetności - funkcjonowała tu elegancka restauracja i wypożyczalnia łódek, odbywały się tu liczne i huczne imprezy rozrywkowe i kulturalne, na których gościła śmietanka towarzyska nie tylko Rudy, ale też i Łodzi.
Po wyzwoleniu spod okupacji Ruda Pabianicka znalazła się w granicach Łodzi, a park stał się obiektem zainteresowania nowych władz miasta. Postanowiono rozbudować tutejszy, w międzyczasie upaństwowiony ośrodek wypoczynkowy, a część terenów od strony zachodniej przeznaczyć na park. W 1949 roku rozpoczęto budowę kąpieliska. a stajnie dawnego folwarku przekształcono w szatnie dla gości spędzających czas nad wodą. Prace zakończono w 1951 roku. Ułożono nawierzchnię bitumiczną w alejkach parkowych, wyremontowano restauracje i inne budynki oraz nasadzono sporo nowych drzew i krzewów.
W roku 1961 harcerze otworzyli tu swoją przystań kajakową, co dodatkowo podniosło atrakcyjność parku. W latach 60. XX w. park przeżywał swój największy rozkwit po wojnie. Urządzano tu letnie festyny ludowe z okazji 22 lipca, na wybudowanej od strony ul. Plażowej scenie "pod chmurką" występowali popularni artyści rozrywkowi i modne zespoły muzyczne. Aktualnie obiektem administruje łódzki MOSiR.
Dziś trudno odnaleźć dawną świetność obiektu, ale dla osób lubiących spokojne miejsca położone na uboczu teren ten, pomimo swego ogólnego zaniedbania z pewnością będzie mieć swój urok. Zaraz po wjeździe od strony północnej do parku oczom ukazuje się szerokie lustro wody, otoczone wieńcem starych drzew, z przeważającymi czarnymi olchami i złotą, zwieszającą się odmianą białej wierzby. Oprócz nich występują tu brzozy, topole i kasztanowce. W parku znajduje się wiele zabytkowych drzew, m.in. topola o obwodzie 4,45 m. Z roślin wodnych na szczególną uwagę zasługują żółte grążele oraz rdestnica grzebieniasta.
Bogata i zróżnicowana jest tu również fauna. Bliskość pól i kompleksu leśnego Popioły sprawia, że na południowo-zachodnich krańcach parku można spotkać przemykające sarny, lisy i zające. Staw wraz z wysepką w części południowej jest domem dla kaczek krzyżówek. W okresie migracji ptaków odpoczywają tu inne gatunki kaczek i łabędzie. Widziano tu także wydry, pospolite są wiewiórki i jeże.
***
Początek naszego szlaku znajduje się na rogu ulic: Rudzkiej (droga rowerowa w budowie) i Wirowej. Ulicą Wirową udajemy się na zachód i wkrótce docieramy do parku i stawów (po lewej stronie kilka okazów zabytkowych drzew). Przy tamie zbiornika bar "Wodnik" i siedziba klubu żeglarskiego w zabytkowym budynku dawnej cukrowni Ludwika Geyera, późniejszego właściciela łódzkiej "Białej Fabryki".
Okrążamy dolny staw (z wysepką po środku) od zachodu, przejeżdżamy przez mostek na wpadającej tu do dolnego stawu rzeczce Gadce i docieramy do przepustu pomiędzy stawem dolnym, a górnym (zwanym przez miejscowych "Osadnikiem"). Za przepustem (mostek), na wprost widoczna górka o wysokości względnej ok. 10 m, nazywana tradycyjnie już od lat 50. XX w. "Koreą" - ponoć na cześć Koreańczyków z północy, którzy, jak głosiła ówczesna propaganda "bohatersko odpierali zmasowany atak światowego imperializmu". Ciekawa jest geneza górki: wg jednych przekazów, usypana została właśnie w latach 50. z materiału pochodzącego z pogłębienia i powiększenia dolnego ze stawów (stąd druga nazwa górki: "Górka Mułowa"), wg innych źródeł materiał pochodził ze schronów kopanych w okolicach ul. Pabianickiej przez polskich więźniów podczas okupacji hitlerowskiej.
Skręcając na północ, aleją parkową wzdłuż wschodniego brzegu dolnego stawu (po prawej stronie tyłu kilku przedwojennych rudzkich willi) wśród potężnych topól docieramy po kilkuset metrach do ul. Wirowej, zataczając w sposób kompletny pętlę wycieczki.